Po nekoj definiciji, arapske tačke predstavljaju astrološke faktore koji se konstruišu matematičkim kalkulacijama koje uključuju tri druga faktora u horoskopu kao što su planete ili uglovi. Distanca između dva faktora dodaje se trećem (najčešće ascendentu), pa se na taj način dobija pozicija određene arapske tačke. U pitanju je jedan od važnijih astroloških koncepata, mada i najmisteriozniji. Smatra se da su tačke bliže povezane sa duševnim i duhovnim dijelom ljudskog postojanja, pa im se u tumačenju tema natalne karte pripisuju dublja značenja u odnosu na posmatranu oblast.
U helenističkoj astrologiji primarno su se koristile kako bi pripisale dodatne teme znacima i kućama u karti. Tako npr. ako bi tačka braka pala u drugu kuću i Škorpiju, pripisala bi toj kući i njenom vladaru određene signifikacije u vezi braka, iako se u nekoj uobičajenoj proceduri ta mjesta ne bi posmatrala vezano za navedenu temu. Nadalje, u praktičnom smislu tačke bi mogle biti i treća oblast koju bi astrolozi tumačili u kontekstu određene teme natalne karte, poput potomstva, braka, karijere itd.
Prvi korak bi bila analiza odgovarajuće planete, kao što je to recimo Venera za pitanja braka. Potom bi se razmatrala odgovarajuća kuća i njen vladar, kao što je to slučaj sa sedmom kućom u vezi braka, da bi, napokon, treći korak bila analiza odgovarajuće tačke, u ovom primjeru – tačke braka. To je takođe implicitno i u vezi sa “pravilom o trojstvu”, odnosno ako je u vezi određene oblasti života nešto naznačeno kroz jedan od ova tri faktora, onda je ishod moguć, ako na isto ukazuju dva faktora onda je ishod vjerovatan, a ukoliko se potvrđuje kroz sva tri, onda je ishod izvjestan.
Daleko najpoznatija je tačka Fortune, koju neki nazivaju tačkom sudbine, ali ovih tačaka ima bezbroj i može se reći da svoj procvat arapske tačke doživljavaju u srednjevjekovnoj astrološkoj praksi. No, tema ovog dvodjelnog istraživanja su sedam hermetičkih tačaka, sa posebnim osvrtom na četiri tačke koje helenistički astrolog Vetije Valens ističe kao najvažnije, a to su pomenuta Fortuna, Duh, Eros (Ljubav) i Nužnost, što je tema drugog dijela.
Arapske tačke svoje porijeklo vuku iz vavilonske astroloske priče o odnosu Sunca i Mjeseca kroz luk longitudinalne udaljenosti između njih projektovane od tačke horizonta. Iako neki tvrde da je njihovo porijeklo egipatsko čini se da su, kao i sve u astrologiji, izvedene i osmišljene iz ovog prvobitnog poretka dva osnovna astrološka faktora. Arapske tačke, nasuprot njihovom opštepoznatom nazivu, razvijene su metodološki najvećim dijelom u helenističkoj astrologiji. Arapi su ovom metodu dodali veliki broj novih zadržavajući grčko nasleđe. Arapske tačke služe za dublje analize natala i unutrašnje značenje horoskopa.
Sedam osnovnih arapskih tačaka jesu tačke duše ili ti stubovi duše izvedene analogijom iz sedam planeta vremenskog horoskopa. Ovih sedam planeta dovodi se u vezu sa Pitagorinom numeričkom sedmicom i davno prije njega sa dualističkim drevnopersijskim mitraizmom, odnosno, persijskim misterijama sedmostruke inicijacije dostizanja oboženja kao i sedam stepenica pada duše koja, na putu do zemaljskog otjelotvorenja, prolazi kroz 7 planetarnih sfera i jednako tako se povratno uzdiže preko njih do jedne od četiri nebeske kapije: Aldebarana – istoka, Regulusa – sjevera, Antaresa – zapada i Fomalhauta – juga posle smrti, koje se stoga i nazivaju kraljevskim zvijezdama i čuvarima navedenih nebeskih strana – kapija. Čini se da je Platonova interpretacija pada (silaska) duše inspirisana persijskim misterijama.
Platon govori o osmoj sferi, sferi zvijezda, odnosno, Zodijaka koja se smatra mjestom gdje duše nastaju i odakle svaka pojedinačno, na putu prema Zemlji, prolazi kroz sedam planetarnih sfera u haldejskom redu od Saturna do Mjeseca. Na tom putu pada, duša od svake sfere biva obogaćena, obdarena (blagoslovena) čistom planetarnom suštinom svakog pojedinačnog planetarnog principa koji se u većoj ili manjoj mjeri iskvaruju zemaljskom inkarnacijom. Posle smrti dusa ascendira, uzdiže se obrnutim redom putovanja (od Mjeseca do Saturna) kako bi se pročistila od zemaljskih mana kroz svaku sferu pojedinačno prema vrsti mane (o njima kasnije). Što se više uzdiže kroz sfere i kosmičko pročišćenje duša postaje lakša i čistija kako bi savršena ušla u osmu sferu blaženstva.
Aristotel je ovu teoriju usvojio od svog učitelja. Sveti Toma Akvinski, poštovalac Aristotela, bio je upoznat sa ovom teorijom o vezi između duše i planeta. Postoje spekulacije da je ova teorija u tijesnoj vezi sa sedam vrlina i njihovim oponentima sedam smrtnih grijehova hrišćanske teologije. Prve tri vrline: nada, vjera i milosrđe poznate su kao teološke vrline dok su ostale četiri (mudrost, postojanost, umjerenost i pravednost) nazivaju prirodnim vrlinama. Ove se vrline tako dovode u vezu sa planetarnim vrlinama i manama (porocima) pa tako:
| Planeta | Vrlina | Grijeh |
| Mjesec | Nada | Proždrljivost |
| Sunce | Vjera | Gordost |
| Merkur | Mudrost | Zavist |
| Venera | Milosrđe | Pohota |
| Mars | Hrabrost | Gnijev |
| Jupiter | Umjerenost | Pohlepa |
| Saturn | Pravednost | Lenjost |
Vrline i grijesi jedanko se tako dovode u vezu i sa tačkama duše. Ovo pogotovo kada se ima u vidu da svaka planeta ima “svoju” tačku. Naime, Pavle Aleksandrijski je u 23. poglavlju svog Uvoda u astrologiju, prezentovao metod kalkulacije za sedam tačaka koje su povezane sa tradicionalnim planetama, dok kao izvor ovog učenja navodi djelo znano kao “Panaretus”, čije se autorostvo povezuje sa Hermesom Trismegistosom, zbog čega se one i nazivaju “hermetičkim tačkama”. Na slici ispod možete vidjeti i metod kalkulacije ovih tačaka (sva rastojanja se projektuju od ascendenta):
Prvo što ovdje možemo vidjeti jeste da se samo tačke Fortune i Duha izračunavaju na osnovu distance između nebeskih tijela (Sunca i Mjeseca), dok se u ostalim slučajevima računa od odgovarajuće planete prema ili tački Fortune ili tački Duha, ili obratno. Kad smo kod tog izračunavanja, a u vezi sa prethodno rečenim, možemo uočiti određene bitne hermetičke principe koji ovdje dolaze do izražaja. Prvo, izgleda da racio u ovim proračunima uzima u obzir vladajuće svijetlo, ili svijetlo sekte. Tako vidimo da se tačka Fortune uvijek izračunava od vladajućeg svijetla ka drugom, odnosno, u dnevnim rođenjima (gdje je Sunce vladajuće svijetlo), ova tačka se izračunava mjerenjem distance od Sunca do Mjeseca, odnosno polazna tačka je Sunce, dok je u noćnim rođenjima to Mjesec, kao vladajuće svijetlo.
Ovakvo mjerenje izgleda da implicira ideju o kretanju od svjetlosti ka tami, obzirom da računica doslovno kreće od dominantnog ili svijetlećeg luminara u određeno doba dana odnosno noći, prema onom luminaru koji je na neki način zaklonjen ili zatamnjen u to isto doba. To se može povezati sa dubljom hermetičkom konceptualizacijom da je tama povezana sa materijom i fizičkom inkarnacijom. Nasuprot tome, vidimo da je proračun za tačku Duha suprotan, odnosno da uvijek kreće od luminara koji je nasuprot vladajućoj sekti ka luminaru koji je dominantan u određeno doba – tj. od Mjeseca prema Suncu, za dnevna rođenja. Ovo takođe implicira hermetičku vezu svjetlosti sa duhom i intelektom.
Drugi obrasci se mogu uočiti i u vezi sa ostalim tačkama. Kao što se može vidjeti na gornjem dijagramu, tačke koje su povezane sa pozitivnim signifikacijama, poput tačke Erosa (Venera) i tačke Pobjede (Jupiter), obje se povezuju sa tačkom Duha. Ostale, koje imaju negativne implikacije, povezuju se sa tačkom Fortune. Očito je, dakle, da se tačke benefičnih planeta povezuju sa konceptom duha i svjetlosti, pa samim tim i tačkom Duha, dok se tačke malefika dovode u vezu sa konceptom tame i materije, te otuda i tačkom Fortune. Shodno rečenom, ova veza može biti izvedena i iz principa svjetlosti, budući da su Jupiter i Venera dvije najsjajnije planete, dok su Mars i Saturn tamniji.
Zanimljivo je primijetiti i da se neke tačke izračunavaju od tačke (Duha ili Fortune) prema planeti, a neke od planete prema tački, i to i kod dnevnih i kod noćnih rođenja. Mogući racio iza ovog može opet ima veze sa dominantnim svijetlom. Naime, tačka Duha se još naziva i tačkom Sunca, a tačka Fortune tačkom Mjeseca. Kao što možemo vidjeti, tokom dana, tačke Venere i Jupitera se izračunavaju od tačke Duha prema Veneri odnosno Jupiteru, obratno po noći.
Koncept koji stoji iza ovog potiče od principa da je Sunce to koje emituje svjetlost po danu, pa i njegova tačka preuzima isti princip, dok se po noći ponaša srodnije prirodi Mjeseca, odnosno prima svjetlost. Drugim riječima, ova računica se zasniva na tome koji od dva luminara je dominantniji u kalkulaciji tačke Duha. Stoga, u dnevnim rođenjima kalkulacija kreće od tačke Duha prema odgovarajućoj planeti, imitirajući princip emitovanja svjetlosti srodan Suncu, dok će u noćnim rođenjima ova kalkulacija ići od planete prema tački, koja sada ima ulogu “primača”, budući da je Mjesec dominantno svijetlo. Ovo važi samo za ove dvije tačke, budući da jedino one uključuju tačku Duha.
Međutim, isti ovaj princip izgleda da važi i za tačke koje uključuju tačku Fortune. Kako je danju, Mjesec dominantno svijetlo u računanju tačke Fortune, a isto tako je kao tačka Mjeseca suprotna dominantnom svijetlu, Suncu, to će imati funkciju primanja svjetlosti, pa kalkulacija počinje od planete prema Fortuni. Noću, kada je Mjesec vladajuće svijetlo, a Sunce dominantna planeta u računanju tačke Fortune, Fortuna je ta koja “emituje” svjetlost, pa računica ide od nje prema odgovarajućoj planeti. Ovim observacijama ćemo se vratiti kad budemo govorili o tačkama Erosa i Nužnosti koje pominje Valens, a koje se računaju drugačije nego što je to ovdje opisano.
Pošto su metodi kalkulacije tačaka dati u gornjem dijagramu, u ostatku teksta ćemo se fokusirati na opis nabrojanih hermetičkih tačaka po Pavlu Aleksandrijskom:
Tačku Fortune Pavle povezuje sa Mjesecom pa ističe da ona označava tijelo, stvari koje natus čini za sticanje imetka, posjede, reputaciju i privilegije.
Kao što je rečeno tačka Duha je povezana sa Suncem, pa otuda označava dušu, inteligenciju, vršenje svake moći (dunasteia) pa je ponekad relevantna u utvrđivanju profesije natusa ili njegovog zanimanja (praxis).
Tačka Erosa se povezuje sa Venerom i označava željne kapacitete i apetite, kao i prijateljstva i usluge.
Tačka Nužnosti je povezana sa Merkurom označava ograničenja, potlačivanja, borbe, ratove, neprijateljstva, mržnju, osude, i ostale ograničavajuće okolnosti.
Tačka Hrabrosti je povezana sa Marsom, pa tako označava smjelost, izdaje, snagu (ili sirovu snagu) i sva zla činjenja.
Tačka Pobjede je povezana sa Jupiterom pa tako označava vjeru, dobru nadu, nadmetaja, sve vrste dobročinstva, poduhvata i uspjeha.
Tačka Neprijatelja je povezana sa Saturnom pa se odnosi na duhove podzemlja, stvari koje su skrivene, slabost, protjerivanje, tugu i kvalitet smrti.
Izvori korišćeni u tekstu:
- Chris Brennan – Hellenistic Astrology: The study of Fate and Fortune
- Chris Brennan – The Theoretical Rationale Underlying the Seven Hermetic Lots
- Robert Zoller – Arabic parts in Medieval Astrology (lesson from DMA course)
- Nataša Karalić Koprivica – blog tradicionalne astrologije link
Autor: Željko Tomović
){kind=link}