Simbiotski odnos, u psihološkom smislu, predstavlja disfunkcionalni odnos dvoje ljudi, u kome su dve osobe kao jedna, one su emotivno i mentalno zavisne (imaju iste stavove, vrednosti, uverenja). Praktično, to su dva identiteta koji funkcionišu kao jedan, individualne potrebe su zanemarene i svaka želja da se istupi iz „saveza“ biva oštro osujećena, praćena agresijom ili emocionalnim manipulacijama drugog člana simbioze. Ovakvi odnosi mogu izgraditi prijatelji, emotivni partneri ali disfunkcionalnost simbiotskih odnosa koji su izgrađeni u primarnoj porodici, između roditelja i dece, ostavlja najviše negativnih posledica na osobu.
Simbiotski odnosi u porodici guše individualnost osobe
Kada je dete malo i ne može samostalno da funkcioniše ono je zavisno od roditelja, koji ga štiti i obezbeđuje mu životni opstanak. Međutim, ova veza se obično postepeno raskida u kasnijim fazama razvoja, a posebno u periodu adolescencije kada mlada osoba izražava svojevrstan bunt prema okolini ali i prema svojim roditeljima boreći se za sopstvenu slobodu mišljenja, odlučivanja i sl. U simbiotskom odnosu roditelj pokušava da slomi bilo kakvo samostalno preuzimanje iniciative kod deteta, ne daje mu da izgradi svoj identitet i individualnost, da donosi samostalno odluke i to uz pomoć: zastrašivanja, pretnji i kažnjavanja. Kao rezultat formira se osoba koja nije u stanju da samostalno oseća, misli ili deluje. Ovakva osoba postaje zavisna od strane jednog ili oba roditelja, i vremenom joj je sve teže da bilo šta uradi samostalno i onako kako ona zapravo želi, kod nje je formirano uverenja da ona ne treba da ima svoje želje, mišljenje, interesovanja, ciljeve. Neke osobe potpuno prihvate ovakav obrazac kao normalan i ponašaju se tako celog života, one su uslovljene da se ponašaju onako kako njihovi roditelji žele različitim vidovima emocionalne manipulacije, pre svega nabacivanjem krivice, uskraćivanjem pažnje ili izražavanjem besa i agresije od strane roditelja. Sa druge strane, kod njih postoji veliki strah od napuštanja roditelja u psihološkom smislu jer je svet nepoznato i opasno mesto u kome se, kako su uveravani godinama, neće snaći sami. Neke osobe vremenom shvate da ovi obrasci nisu funkcionalni i uspevaju da se „izvuku“ iz simbioze, obično je to onda ako su roditelji bili jako restriktivni ili čak i nasilni a osoba po svojoj strukturi ličnosti emocinalno stabilna.
Zašto se formiraju simbiotski odnosi u porodici
Simbiotski odnosi se mogu prenositi transgeneracijski, na primer, ako je majka živela u porodici koja je simbiotska onda će i ona verovatno na isti način vaspitavati svoju decu. Simbiotski odnos jedan roditelj-dete mogu biti stvoreni ukoliko su odnosi među roditeljima loši ili je jedan od njih agresivan. Npr. majka može imati simbiotski odnos sa sinom u porodici u kojoj je otac agresivan ili prosto emotivno zanemaruje suprugu. Majka iz odnosa sa sinom dobija svu emociju i zaštitu koja joj je potrebna. Obično dete staje u odbranu roditelja-žrtve i tako ulazi u ulogu odraslog koja mu ne pripada. Kasnije ovakva osoba može biti sputavana da osnuje sopstvenu porodicu ili je uslovljena da sa svojim partnerom živi u okviru primarne porodice kako ne bi narušila simbiozu. Takođe, kroz simbiotske odnose sa detetom dešava se da jedan ili oba roditelja sprovode neke svoje neostvarene želje npr. dete mora da upiše određeni fakultet, trenira neki sport i sl. jer se njegovi roditelji nisu ostvarili u toj sferi. Najmanje je bitno šta osoba želi, koji su njeni talenti, njene mogućnosti, interesovanja, emocije, praktično osoba ne vodi sopstveni život već ga njeni roditelji vode umesto nje ili kroz nju.
Više o simbiotskom odnosu u pratnerskim odnosima možete pročitati ovde.
Autor : Sanja Marjanović
