Teško je odrediti gde ili kada istorija i poreklo joge počinje. Uglavnom je svi povezuju sa religijama kao što su Budizam i Hinduizam, zato jer korene svoga nastanka vuče iz Indije i Pakistana. Arheolozi su otkopali figure koje sede u joga položaju, a stare su oko 2700 godina pre Hrista, a reč joga se pojavljuje u najstarijoj Indijskoj literaturi. Prvi arheološki dokazi o njenom postojanju otkriveni su u ruševinama drevnih gradova Harapai Mohenđo Daro, koji se nalaze na teritoriji današnjeg Pakistana.
Joga je drevna nauka o samoostvarenju koja je nastala u Indiji i svrstava se među šest glavnih indijskih filozofskih škola ili sistema.
Nauka joge objašnjava se u Bhagavad Giti, najvažnijem indijskom svetom spisu, i u Patanđalijevim „Joga sutrama― (sutra – izreka, aforizam, stih), zbirci izreka napisanoj oko 2. veka p.n.e, koja predstavlja kompilaciju i sistematizaciju svih dotadašnjih znanja o jogi.
Prvi zapisi o jogi su nastali u Indiji pre barem 5000 godina, a sve do nedavno mnogi naučnici su mislili da je joga mnogo mlađa, da se rodila oko 500 g.pr.n.e., u vreme Gautame Buddhe. Ali 1920.-ih arheolozi su se iznenadili kad su pronašli civilizaciju u dolini reke Ind, izuzetno razvijenu kulturu koja je cvetala na ogromnom području i bila najveća civilizacija drevnog doba. U ruševinama velikih gradova Mohenjo Daro i Harappa pronaĎeni su pečati sa likovima jogija u asanama. Indijska hinduistička kultura razvila se na tom području i pokupila mnoga značenja te prastare civilizacije.
Najstariju civilizaciju i kulturu Indije razvili su Dravidi. Njihovo poreklo, pa i najranije pismo do dan danas je ostalo zagonetka koju treba rešiti. Identifikovano je više od 400 simbola njihovog piktogramskog pisma, ali to je ipak premalo kako bi se dešifrovalo njhovo pismo. Usprkos mnogim nepoznanicama, dravidska kultura bila je na vrlo visokom nivou, a urbanistički savršeni gradovi uz reku Ind – Mohenjo Daro i Harappa, posebno su se isticali.
Raspored glavnih ulica bio je planski napravljen i sekle su se pod pravim uglom, kuće imućnijih imale su kupaonice i uređena dvorišta, složeni pokriveni kanalizacijski sistemi sa otvorima i septičkim jamama, potom javni bunari bili su dokaz visokih higijenskih uslova koji su vladali u spomenutim gradovima. Kultura stanovanja bila je vrlo visoka, a kuće su građene od opeka, te su bile prilično prostrane.
Svaka je imala kupaonicu i bunar, a mnoge su čak imale zahode povezane sa gradskim kanalizacijskim sistemom.
Osim toga postojale su i velike javne kupaonice za one siromašnije, koji si nisu mogli priuštiti gradnju vlastite kupaonice u svom domu.
Tekst ,,Meditacija i strpljenje“ pročitajte OVDE.
Smatralo se da je ta civilizacija bila uništena kada su bili napadnuti od strane osvajača Arijevca (arya na sanskritu znači „plemenit―). Povodom tog napada postoje mnogobrojne dileme, ali su pojedini naučnici došli do saznanja i tvdili da je joga došla upravo sa navedenim osvajačima u severnu Indiju, dok su drugi naučnici tvrdili da je joga nastala u dolini reke Ind i da nije bila deo arijevske kulture, a opet su postojali i naučnici koji su mislili da je joga zajednička kreacija oba naroda.
Danas istraživači neguju malo drugačiju sliku drevne indijske istorije došli su do zaključka da nije bilo invazije Arijevaca, kao i da su gradovi na rekama Ind i Sarasvati propali zbog klimatskih promena. Klimatske promene su dovele do tektonskih poremećaja i tako promijenile tok reka. Sarasvati, najveća indijska reka uz koju je ţivelo barem 2500 naselja, presušila je i sada je na mestu njenog korita pustinja Thar (Velika Indijska Pustinja).
Presušivanje Sarasvati bilo je završeno do 1900.g.pr.n.e. i imalo je katastrofalne posledice: stanovništvo je migriralo prema istoku, prema reci Gangi, te prema jugu, u središnju Indiju. U kom kontekstu je ovaj podatak važan za istoriju joge ogleda se upravo o podacima o Sarasvati koja je najslavnija reka Rig-Vede, najstarijeg poznatog teksta.
Rig-Veda je napisana na arhaičnom sanskritu i bila je prenošena usmenom predajom.
Budući da je reka Sarasvati presušila do 1900.g.pr.n.e., Rig-Veda je morala nastati pre tog vremena, što znači da su oni koji su je zapisali bili ljudi iz civilizacije u dolini reke Ind (koja je cvetala oko 3000.-1900.g.pr.n.e.). Opet, postoje i izvori koji govore da je Rig-Veda i starija, da je tih 1028 stihova nastalo i 4000 g.pr.n.e., pa i pre toga.
Naime, mnogi jogijski zapisi su pisani na sanskritu (koji je temelj za grčki, latinski, francuski, nemački, španski itd.) što znači da je joga proizvod napredne civilizacije koja nije mogla da se poredi ni sa čim u drevnom svetu. Praktičari joge deo su drevne i časne tradicije, iz koje se najpre rodila kulturna tradicija hinduizma, pa budizma.
Među prvima, jogu su praktikovali budistički redovnici odnosno sam Buda. Buda, čije je ime Siddhattha (Siddhartha na sanskritu), a porodično ime Gotama (sansk. Gautama), živeo je na severu Indije u šestom veku pre naše ere. Njegov otac, Sudodana, vladao je kraljevstvom Sakja (u današnjem Nepalu). Majka mu je bila Maja.
U skladu sa tadašnjim običajima, bio je oženjen još kao sasvim mlad, u šesnaestoj godini, za prelepu i odanu mladu princezu Jasodaru.
Mladi princ je živeo u svojoj palati okružen raskoši. Ali je iznenada, suočen sa stvarnošću života i patnjom ljudi, odlučio da pronade rešenje – put koji vodi izvan te sveopšte patnje.
Otac je sina Budu odgajao u savršenom svetu, na način da je u delu grada u kojem je Buda živeo morali biti samo mladi, zdravi i lepi ljudi, ne bi li se obistinilo proročanstvo da njegov sin postane prosjak. Buda je živeo u raskoši i bogatstvu i nikada u životu nije video ružnog, a kamoli bolesnog i starog čoveka. Jednoga dana na jednoj od svečanih povorki, koje su bile česte kada bi njegov otac došao u grad iz jednoga od osvajačkih pohoda, jedan oronuli i bolesni starac se krišom potkrao u grad sa gomilom koja je nahrlila na veličanje pobede.
Buda je tada prvi puta video bolesnog i ostarelog čoveka, pa je u znatiţelji dotrčao do njega ne bi li video kako je to moguće. Taj starac je Budi umro na rukama. Prestolonasledik je tada upoznao tri neizbežna zla koja ljudima nanose bol: starost, bolest i smrt, te ih je doživio sva tri odjedanput. Događaj koji mu se dogodio promenio ga je zauvek.
U dvadeset devetoj godini, neposredno po rođenju svoga sina prvenca Rahule, napustio je kraljevstvo i postao asketa tragajući za rešenjem. Šest godina je asketa Gotama tumarao dolinom Ganga, sretao čuvene religiozne učitelje, proučavao i sledio njihove sisteme i metode, i podvrgavao sebe iscrpljujućem asketskom vežbanju. Ipak, sve to ga nije zadovoljilo.
Tako je napustio sve tradicionalne religije i njihove metode i krenuo sopstvenim putem.
Njime je išao sve do onog trenutka kada je, sedeći pod drvetom (od tada poznatim kao ―drvo mudrosti‖), na obali reke Neranđare u Bogodgaji (blizu Gaje u današnjoj indijskoj drţavi Bihar) Gotama u svojoj 35. godini postigao prosvetljenje, posle kojeg je dobio naziv Buda, ―Budni‖.
O uticaju praktikovanja joge na fizičko i mentalno zdravlje govore kako objektivna, tako i naučno verifikovana iskustva velikog broja škola, nastavnika i praktikanata joge u svetu, sada i u prošlosti. Nažalost, naučna verifikovanost ovih iskustva je najčešće ograničena na proveravanje efekata joge na fizičkom i fiziološkom planu, a ređe na mentalnom i u još manjoj meri na planu personalnosti. Čak i istraživanja koja obrađuju ove oblasti, u najvećem broju tretiraju uticaj meditativne prakse na ličnost praktikanata.
Bavljenje jogom ima pozitivan efekat na ličnost uopšte, kao i na akademsko postignuće studenata. Praktikovanje meditacije dovodi do poboljšanja nivoa samoaktuelizacije, unapređenje slike o sebi, jačanje ego-snaga, povišene tolerancije i smanjenje osetljivosti na kritiku, veći nivo sponatanosti, autentičnosti i poverenja, kao i poboljšanje socijabilnosti. Sa druge strane, i bavljenje jogom u njenoj celovitoj formi vodi ka razvoju viših nivoa poverenja i samodovoljnosti, ali i kreativnosti i spretnost.
Autor: Jelena Trivić
